گیاه نرگس (نگهداری + پرورش)

گل نرگس از دسته گیاهان پیازی و جزو زیباترین و خوشبوترین گلهای موجود در طبیعت است که بویش از فاصله ها، انسان را سرمست می کند. این گل زیبا با عطر و بوی فریبنده گل خاطره ها و یادهاست. گلهای نرگس در انواع و رنگهای مختلفی وجود دارند که معمولا سفید و زرد و یا دو رنگ هستند.

این گل جایگاه ویژه ای در ادبیات، افسانه ها و قصه های ایران زمین دارد و در بسیاری از مناطق ایران مانند شهر بهبهان در استان خوزستان شهر کازرون در استان فارس و حاشیه های دریاچه پریشان، پراکنده شده است.

انواع گل نرگس

در کشور ما انواع مختلفی از گل نرگس میروید و امکان کاشت و پرورش آن وجود دارد، که از آن جمله نرگس شهلا، نرگس شیراز، نرگس مسکین، نرگس پرپر، هزار پر یا شست پر و نرگس نروک یا پنجه گربهای را میتوان نام برد.

دو نوع عمده گل نرگس در ایران نرگس شیراز و نرگس شهلا هستند و بقیه گل های نرگس در رنگ های سفید تا نارنجی دیده می شوند . شیپور وسط گل نرگس از گلبرگ های آن پر رنگ تر است وقسمتی از پرچم تغییرشکل داده آن می باشد.

واریته papyracens با گل های کاملا سفید و واریته Geranium با گلبرگ های سفید و تاج نارنجی پر رنگ ،واریته Cheerfulness با گل های زرد مایل به کرم و گلبرگ های نارنجی در بخش مرکزی و واریته Cragford با گلبرگ های سفید و تاج نارنجی در میان گل های نرگس بسیار شایع می باشند.

نرگس بسته به نوع آن در زمان های مختلفی گل می دهد مثلا نرگس شیراز که دارای عطر و بوی منحصر به فردی است در اواخر پاییز تا اواسط بهار گل می دهد ،نرگس شهلا که گلبرگ های زردی دارد و دارای شیپور بزرگی دروسط گلبرگ هاست در اواخر زمستان تا اوایل بهار گل می دهد . نرگس حتی نسبت به زنبق هم به سرما مقاوم تر است.

گل نرگس از دسته گیاهان پیازی و جزو زیباترین و خوشبوترین گلهای موجود در طبیعت است که بویش از فاصله ها، انسان را سرمست می کند. این گل زیبا با عطر و بوی فریبنده گل خاطره ها و یادهاست. گلهای نرگس در انواع و رنگهای مختلفی وجود دارند که معمولا سفید و زرد و یا دو رنگ هستند.

این گل جایگاه ویژه ای در ادبیات، افسانه ها و قصه های ایران زمین دارد و در بسیاری از مناطق ایران مانند شهر بهبهان در استان خوزستان شهر کازرون در استان فارس و حاشیه های دریاچه پریشان، پراکنده شده است.

گیاه شناسی گل نرگس

نرگس نباتی است دائمی با پیازهای کشیده گلابی شکل که پیازها دارای ورقه های فلسی و مطبق هستندو دارای مواد سمی از نوع آلکالوئیدها می باشند . عطر نرگس شاداب کننده است و برای مخاط و سینوس ها مفید است و از سرماخوردگی جلو گیری می کند.

این عطر می تواند همراه خون وارد سلول های مغزی شود و روی کارکرد مغز اثر مثبت بگذارد. گل نرگس در کشورهای غرب اروپا، از شرق اسپانیا و پرتغال گرفته تا به آلمان و انگلستان به صورت خودرو می روید. در کشور ولز این گل به عنوان گل ملی شناخته شده است.

گل نرگس در یونان باستان

در اساطیر یونان، نارسیس که همان نرگس است، نام پسری خودشیفته بود که از عشق چیزی نمی فهمید که خدایان برای تنبیه او چاره اندیشیدند که او خود را در آب چشمه ای ببیند وعاشق تصویر خود شود و به این علت که در این عشق وصال امکان پذیر نبود او روز به روز ضعیف تر و نحیف تر شد تا سرانجام از دنیا رفت . می گویند اولین گل های نرگس در حوالی همان چشمه روییدند.

مناسب ترین خاک برای گل نرگس

نرگس از گل های پیازی محسوب می شود و مانند همه گل های پیازی خاک سبک را دوست دارد و خاک های سنگین و رسی را نمی پسندد. اگر خاک باغچه یا گلدان تان رسی است، برای بهتر شدن زهکشی آن کمی شن را با آن مخلوط کنید. برای باغچه گل نرگس استفاده از کودهای حیوانی مناسب است و برای گلدان های نرگس داخل آپارتمان ورمی کمپوست ، کود مناسبی است.

آبیاری گل نرگس

نرگس، گیاهی است که آبیاری زیاد را دوست ندارد و در صورت افراط در آبیاری ، برگ هایش بیش از حد بزرگ شده و گل نمی دهد زیرا این گیاه برای گل دادن باید کمی خشکی ببیند. ماندگاری گل نرگس در هوای سرد بیشتر است ودر دمای بالاتر گل ها زودتر پژمرده می شوند. نرگس در بعضی از ساعات روز برای گلدهی به نور خورشید نیاز دارد.

انتخاب پیاز گل نرگس

اگر مهارت زیادی در کاشت گیاهان پیازی ندارید، بهترین گزینه برای شروع گل نرگس است زیرا کاشتن پیاز آن تا زمان گل دادنش آسان است و اگر در انتخاب پیاز توجه کنید ، بسیار باصرفه است.

پیاز نرگس رادر فصل پاییز بخرید و در نظر داشته باشید پیازی را انتخاب کنید که هیچ گونه بریدگی، خراش یا دندانه نداشته باشد همچنین چنانچه در این بخش از نمناک گفته شده است باید بدانید پیاز بزرگ تر گل بزرگ تر به شما می دهد.

پیازهای نرگس دو مدل هستند نوع اول آنها فقط یک نوک (دماغه ) دارد و مدل دیگر دو دماغه دارد که گل های درشت تری هم می دهد. هر دماغه، یک ساقه و گل می دهد.

نیازها

گیاه نرگس به سرما مقاوم است و در مقایسه با زنبق، حساسیت کمتری به یخبندان دارد ولی نسبت به لاله و سنبل حساس تر است. خاک مناسب آن خاک لومی سرشار از مواد آلی است. خاک با PHکمی اسیدی را دوست دارد (۷-۶ = PH) ولی در زمین های زیاد اسیدی باید به خاک آهک اضافه کرد. برخی گونه ها مانند N. tazetta و N. jonquilla خاک قلیایی را می پسندند. در محل آفتابگیر باید کشت شود. سوخ آن به سرما مقاوم است و هر ۳ تا ۴ سال می توان سوخ را از خاک خارج کرده و سوخک ها را جدا کرد. خاکی که نرگس در آن کشت شده باید مرطوب باشد. ولی چنانچه آب فران دریافت کند، بیشتر برگ تولید کرده و به گل نمی رود. برای به گل رفتن بهتر است گیاه کمی خشکی ببیند.

پس از گلدهی، برای بزرگ شدن سوخ ها باید از کودی با نیتروژن کم و پتانسیم زیاد استفاده کرد. باغچه های نرگس را باید وجین کرد و این عمل در فصل پاییز و پیش از رشد برگ ها انجام می شود. در بهار نیز به نحوی که برگ های سبز نرگس صدمه ای نرسد می توان علف های هرز را وجین کرد.

N. pseudonarcissus و N. cyclamineus برای تکمیل تمایز و نمو گل و نیز جوانه زنی سریع، نیاز به تیماز سرمایی دارند ولی N.tazetta نیاز ندارد. هر سه گونه نرگس برای گل آغازی وتمایزیابی، نیاز به دمای گرم دارند.

افزایش:

انواع نرگس را با بذر و جداکردن سوخک ها زیاد می کنند. همچنین روش های فلس دوقلو (فلس جفتی) یا قاش برداری به کار گرفته شده است. برای بدست آوردن واریته های جدید با بذر افزایش می یابد.

سوخ ها را در باغچه یا گلدان می کارند. در اواخر تابستان و در پاییز پیش از اینکه نرگس شروع به برگ دادن کند و یا زمانی که برگ ها هنوز کوچک هستند، سوخ ها را از خاک در می آورند و سوخک ها را از سوخ اصلی جدا می کنند. سوخ های درشت را دوباره در عمق ۱۰ تا ۱۵ ساتنی متری می کارند ولی سوخک ها را انبار کرده و در بهار سال آینده می کارند و هر ساله نیز آنها را تقویت می کنند. این سوخک ها از سال سوم گل خواهند داد. نرگس هایی که در هوای آزاد و به صورت همیشگی کاشته می شوند هر دوسال یک مرتبه گل می دهند ولی اگر این سوخ ها را هر سال از زمین کنده وسوخک ها را جدا و زمین را تقویت کنند هر ساله گل خواهند داد. سوخ نرگس را می توان ۳ تا ۴ سال در زمین نگه داشت.

برای کاشت در گلدان، سوخ های درشت را در پاییز در گلدان های کوچک که حاوی خاک سبک هستند می کارند در این حالت نوک سوخ ها باید از خاک بیرون باشد. گلدان ها را چند روز در تاریکی یا سایه سنگین نگه داشته تا ریشه بدهد سپس آنها را در شاسی نیمه گرم یا گلخانه معتدل گذاشته و تا موقع گلدهی که اوایل زمستان است از آنها مراقبت می کنند. ممکن است سوخ های درشت نرگس را مانند سنبل در ظرف مملو از آب نیز کشت کرد و از آن گل خوبی بدست آورد که روش کار با آن مانند سنبل است.

در روش فلس دوقلو، سوخ هایی که در اندازه گلدهی هستند به صورت طولی به ۸ یا ۱۶ قسمت تقسیم می شوند به طوری که هر قسمت بخشی از صفحه پایه ای را داشته باشد. این قطعات دوباره به بخش هایی که یک جفت فلس دارند تقسیم می شود به طوری که هر کدام دارای بخشی از صفحه پایه ای باشد. این قطعات را در کمپوست، خاک اره، سبوس و مواد مشابه که بتواند رطوبت و هوا را در خود نگه دارند، قرار می دهند که در دمای ۲۰ پس از ۹۰ روز سوخک ها ظاهر می شوند. قاش برداری سیستم ساده شده ای از روش فلس دوقلو است و در این روش سوخ ها به چند قطعه تقسیم می شوند و هر قطعه (chip) دارای چندین فلس است. بقیه مراحل کار مشابه روسش فلس دوقلو است.

چطور گل نرگس پرورش دهیم؟

1. یک گلدان سنگی یا سفالی برای کاشتن پیاز نرگس انتخاب کنید زیرا استفاده از گلدان سبک به علت اینکه ممکن است نرگس ها در مرحله گردن غازی، یک طرفه شوند و گل ها به یک سمت باز شوند درست نیست و سبب واژگون شدن گلدان می شود.

2. گلدانی با عمق 18 سانتی متر انتخاب کنید زیرا عرض گلدان باید به گونه ای باشد که هنگام کاشت ، پیازها از هر طرف پنج سانتی متری از دیواره گلدان فاصله داشته باشند.

3. برای عبور آب اضافی و زهکشی مناسب کف گلدان را سوراخ کنید .

4. قبل از کاشت پیازها را دوساعت در آب ولرم قرار دهید . البته باید فقط انتهای پیاز در آب باشد و نباید به علت پوسیده شدن پیاز کل پیازرا در آب قرار دهید.

5. گلدان را تا نیمه از خاک پر کنید به صورتی که دوسوم پیاز زیر خاک باشد و خاک دور پیازها را بگیرد.

6. گلدان را آبیاری کنید و در جایی گرم در زیر نور مستقیم خورشید قرار دهید.

یک گلدان سفالی بهترین گزینه برای کاشت پیاز نرگس است. این گلدان را می توانید با پیچیدن فویل های گل یا پارچه در اطرافش تزیین کنید. زمانی که گیاه شکوفه زد آن را از زیر نور مستقیم بردارید. این کار زمان شکوفه دادن را طولانی تر می کند.

پیاز نرگس را در یخچالی که در آن سیب دارید قرار ندهید. اگر این دو در مجاورت هم قرار داده شوند، سبب می شود پیار بی بار شده و شکوفه ندهد. در حین کاشت، همه ی پیاز را با خاک نپوشانید. بالای آن اگر پوشانده شود فاسد خواهد شد. پیازهای کاشته شده را در محل سرد قرار ندهید. این کار رشد را کم کرده یا کاملاً مانع رشد می شود. این گیاه برای رشد به دمای 21 درجه ی سانتیگراد یا بیشتر نیاز دارد.

برای کاشتن پیاز نرگس یک گلدان سنگی یا سفالی انتخاب کنید. آینده نگر باشید چون نرگس ها در مرحله به اصطلاح گردن غازی، ممکن است یک طرفه شوند و همین شکل باعث می شود گل ها به یک سمت باز شوند و اگر گلدان سبک باشد آن را واژگون می کنند. مثل همه گل های دیگر باید کف گلدان سوراخ یا سوراخ هایی برای عبور آب اضافی و زهکش داشته باشد. گلدانی با عمق 18 سانتیمتر مناسب است و باید عرض گلدان طوری باشد که وقتی پیازها کاشته می شوند از هر طرف پنج سانتیمتری از دیواره گلدان فاصله داشته باشند. قبل از هر کاری بهتر است پیازها در آب ولرم حدود دو ساعتی غوطه ور باشند. البته باید دقت کنید فقط انتهای پیاز در آب قرار بگیرد. قرار دادن کل پیاز در آب، سبب پوسیدن پیاز می شود. این کار به پیازها پیام می دهد که وقت رشد کردن است.