بادام، بومی مناطق گرم و خشک آسیای غربی بوده و قبل از تاریخ نوشتاری به یونان و اروپای شمالی منتقل شده است. بادام از درختان میوه مناطق معتدل گرم بوده و به سرماهای شدید زمستان حساس می باشد. گل های بادام زودتر شکوفه می دهند و در مناطقی که احتمال سرمای دیررس بهار وجود دارد، اکثراً تحت معرض سرما قرار گرفته و شکوفه ها از بین می روند. این پدیده در تبریز و فارس و قسمت بیشتری از مناطق آذربایجان و دیگر مناطق اتفاق می افتد.اخیراً از بادام های دیرگل برای مقابله با سرمای دیررس بهار، استفاده به عمل می آید. برخی از ارقام بادام خودناسازگار و برخی دیگر همچون نون پاریل دگرعقیم می باشند و نیاز به ارقام گرده زا دارند. در انتخاب ارقام گرده زا باید دقت نمود که از بادام های مغز تلخ استفاده نشود. زیرا در اثر پدیده ردگذاری، دانه های گرده ارقام مغز تلخ موجب تشکیل دانه های تلخ در ارقام مغز شیرین می شوند. زمان تمایز گل ها در بادام، اواخر تابستان بوده و جوانه های بارور بادام در جانب شاخه های یک ساله و سیخک ها قرار می گیرند. از زمان بازشدن گل ها تا رسیدن میوه ۸-۶ ماه طول می کشد. میوه های بادام ریز بوده نیاز به تنک کردن گل و میوه ندارند. گل ها و میوه های بادام در سه دوره مختلف، ریزش می کنند که شامل ریزش بلافاصله بعد از تلقیح، ۳۰ روز بعد از گلدهی و ۴۵ روز بعد از گلدهی می باشد.
منحنی رشد میوه بادام برعکس دیگر میوه های هسته دار از نوع سیگموئید ساده است. میوه های بادام که در قسمت بیرون تاج درخت قرار دارند به دلیل رسیدن گرما و نور کافی زودتر از میوه های داخل تاج می رسند. تیمار بوسیله اتیلن برای همزمان برای همزمان رسیدن میوه ها نتیجه مثبتی را به همراه دارد. اگر میوه ها قبل از شکاف خوردن برون بر، خشک شوند، پوسته به درون بر میوه می چسبد و این موضوع با تنش آب و مواد غذایی تشدید می یابد. دوقلو شدن مغز برخی از ارقام بادام در اثر بارور شدن هر دو تخمک داخل تخمدان بوده و یک صفت توارثی می باشد. دوقلو شدن مغز بادام ۲۵-۲۰ درصد قابل قبول بوده و بیشتر از آن ویژگی نامطلوب بشمار می آید و کیفیت تجاری محصول را کاهش می دهد. دوقلو شدن مغز بادام را برخی شرایط دیگر تشدید و یا کاهش می دهد. برای مثال دو قلو شدن مغز، با دمای پایین زمان گلدهی بیشتر می شود. در ضمن گرده افشانی خوب که همراه با عملکرد بالا موجب تشکیل میوه های دوقلو می شود. همبستگی مثبت بین دیرگل دادن و عدم تشکیل مغزهای دو قلو یک حالت غیرمعمول است که داخل یک پوسته حاصل می شود و احتمال بروز آن ۱۰ درصد می باشد.
بادام، طالب مناطقی با تابستان های گرم و خشک و زمستان های ملایم بوده و در برخی مناطق که میانگین، بارندگی سالانه در حدود ۵۰۰ میلی متر می باشد، این درخت به صورت دیم کاشته می شود. نیاز سرمایی جوانه های بادام کمتر از هلو بوده و در حدود ۴۰۰-۱۰۰ ساعت زیر ۷ درجه سانتی گراد می باشد. مقاومت ارقام مختلف بادام به سرما در حدود ۲۲- درجه سانتی گراد می باشد. گرچه بادام به خشکی تحمل زیاد دارد اما آبیاری و کوددهی منظم می تواند عملکرد این گیاه را به ۵/۴ تن در هکتار (دانه همراه پوسته خارجی) افزایش دهد. در برخی از ارقام مناسب بادام، وزن دانه ۶۰ درصد از وزن کل میوه را تشکیل می دهد. برخی از ارقام بادام که در ایران پرورش داده می شوند شامل بی نظیر، سنگی مشهد و بادام کاغذی می باشد. از پایه های بادام که در زمین های خشک استفاده می شود می توان به پایه های بذری بادام اشاره کرد و فاصله کشت درختان بر روی این پایه ها ۷-۵ متر می باشد. پایه هلو برای پاکوتاه کردن بادام مورد استفاده قرار می گیرد. این پایه در خاک های نیمه مرطوب و سبک مناسب بوده اما موجب کاهش عمر اقتصادی بادام می شود. پایه آلوی ماریانا ۲۶۲۴ در خاک های مرطوب مورد استفاده قرار می گیرد. پایه زردآلو در خاک های آهکی به کار برده می شود اما امکان ناسازگاری بین پایه و پیوندک وجود دارد.
نکات مهم و ضروری در کاشت درخت بادام
درخت بادام از نظر شکل ظاهری درختی با برگ های باریک و ۱٫۵ تا ۷ متر ارتفاع و متراکم می باشد. بادام ها داخل میوه هایی شبیه به هلو رشد کمی کنند. اگر چه پوشش دور آن ها برای مردم میوه به حساب نمی آید اما این پوسته از نظر تکنیکی، جزء میوه ها محسوب می شود.
برای برداشت بادام شیرین، در هنگام کاشت حتماً باید بادام شیرین بکارید. بادام تلخ و شیرین دو نوع متفاوت از بادام هستند. بادام تلخ دارای سیانید می باشد. از کاشتن این نوع بادام خودداری کنید. گروهی دیگر از بادام ها نیز شکوفه های زیبایی می دهند اما منجر به تولید میوه نمی شوند. این دسته از بادام ها نیز فقط به منظور زیبایی ظاهری که دارند، پرورش داده می شوند.
تمام این توضیحات نشان می دهد که قبل از خرید نهال بادام باید در مورد آن تحقیق و جست و جو کرد. کاشت درخت بادام منوط به کشورهای خاورمیانه بوده و در آب و هوای سرد رشد نمی کند.
نحوه کاشت درخت بادام
برای شروع کاشت درخت بادام, ابتدا نهال را از مغازه خریداری کنید. همچنین می توانید دانه تازه و فرآوری نشده را در خاک بکارید. مکانی که برای کشت بادام انتخاب می کنید، باید آفتاب گیر و از نظر نوردهی مناسب باشد. یعنی امکان جمع شدن آب در اطراف ریشه ها وجود نداشته باشد.
ابتدا خاک و زمینی که می خواهید دانه را در آن بکارید، شخم بزنید. این کار بافت خاک شما را نرم و سبک می کند. آن گاه دانه را در عمق ۲٫۵ تا ۵ سانتی متری بکارید و روی آن را با خاک بپوشانید.
بهتر است کاشت درخت بادام بدین روش را در فصل پاییز انجام دهید. این کار سبب می شود دانه زیر خاک، زمستان را به راحتی سپری کند و در فصل بهار جوانه بزند و سر از خاک بیرون آورد.
مکان کاشت دانه بادام را با صفحه مشبک سنگین بپوشانید تا دانه های بادام شما از جویده شدن و خورده شدن توسط سایر جانوران در امان بمانند.
اگر به جای کاشت بادام از نهال بادام استفاده کردید و آن را از بیرون خریداری نمودید، باید حفره ای را در باغ یا باغچه برای کاشت نهال ایجاد کنید. این حفره از گلوله ریشه نهال باید بزرگ تر باشد. قبل از کاشت، کل خاک را شخم بزنید تا خاک زیر نهال سفت نباشد. همچنین در صورت تمایل می توانید در هنگام شخم خاک، کمی ماسه به آن اضافه کنید. با این کار، زهکشی خاک به خوبی انجام می شود.
نهال را در همان عمقی بکارید که زمان خرید در همان عمق کاشته شده بود. بادام هایی نیز هستند که خودلقاحی را به تنهایی انجام نمی دهند. بنابراین باید چند نهال بادام را در کنار هم داشته باشید تا درخت میوه دهد. قبل از خرید این موضوع را با فروشنده در میان بگذارید و از خرید نهالی که به تنهایی میوه نمی دهد، خودداری کنید. اگر می خواهید چند نهال را در باغچه یا باغ بکارید، باید فاصله بین آن ها از یکدیگر ۶ تا ۹ متر باشد.
نگهداری از درخت بادام
در سال اول کاشت درخت بادام, باید به نهال بسیار آب دهید. به گونه ای که در طی تابستان و گرما، هفته ای یک مرتبه آن را غرق آب کنید. همچنین می توانید به نهال خود، تقویت کننده ای استاندارد بدهید. هر چند وقت یک بار نهال را از نظر آفات شامل کرم ها، شته ها و… چک کنید. در صورت ضرورت می توانید این آفات را با صابون های حشره کش استاندارد کنترل کنید. شکوفه های بادام بسیار شیرین هستند و از این رو زنبورهای بسیاری را به سمت خود جذب می کنند. بنابراین نگران زیاد شدن زنبورها در اطراف بادام نباشید. این همان اتفاق خوبی است که باید برای درخت شما بیفتد.
برای درخت بادام یک عفونت قارچی وجود دارد. درخت بادام در طی این عفونت، برگ هایش قهوه ای شده و به سمت بالا برمی گردد. در صورت رویت چنین نشانه هایی، بدون درنگ برگ های آلوده را بکنید و از درخت بادام حذف کنید. سوزاندن این برگ ها نیز ایده خوبی برای جلوگیری از رشد قارچ ها می باشد. هر برگ افتاده در اطراف درخت را با وسیله ای مانند چنگک جمع کنید. اگر موفق نشدید عفونت قارچی را کنترل کنید، درخت بادام را باید با بوراکس اسپری کنید. این شیوه برای درمان قارچ بسیار مناسب است.
هرس کردن مختصر و مرتب درخت بادام سودمند است و انجام نادرست آن خطرات و اشکالات زیادی را در پی دارد. هرس نامناسب میتواند منجر به نابودی درخت بادام شود. بهتر است برای هرس آن از افراد متخصص کمک بگیرید.
نیازمندی های محیطی:
آب و هوا :
برای موفقیت در کشت و پرورش بادام شرایط محیطی مطلوب ضروری است دما مهم ترین فاکتور اقلیمی برای پرورش بادام است. بادام برای جوانه زنی یکنواخت در بهار به سرمای زمستانه متوسطی نیاز دارد (500-100 ساعت دمای کمتر از 7 درجه سانتی گراد) و نیز مقاومت آن به سرمای زمستان در حد متوسطی است (کمتر از میوه هلو) گل های بادام در بهار از سایر میوه ها به غیر از فندق زودتر باز می شوند و بنابراین نسبت به سرمای دیررس بهاره بسیار حساس هستند بادام برای رساندن میوه خود نیاز به 8-6 ماه فصل رشد دارد و در تابستان خواهان هوای گرم و خشک می باشد.
خاک:
مناسب ترین خاک برای بادام خاک های لومی می باشند اما با توجه به این که درختان بادام اغلب در خاک های غیر حاصلخیز کاشته می شوند، بنابراین قبل از کاشت برای تعیین میزان کمبود مواد غذایی باید تجزیه خاک صورت گیرد. تجزیه برگی نیز برای تشخیص مقدار و نوع عناصر غذایی خاک مفید است.
کاشت :
نهال های بذری یا نهال های پیوند شده یکساله یا چند ساله که دارای چوب رسیده و ریشه های سالم هستند در پائیز و زمستان کاشته می شوند برای این منظور خاکهایی که با کود آلی آماده شده اند مناسبتر هستند. بهترین زمان کاشت بین اوایل آبان تا اوایل دی است فاصله کاشت درختها بسته به نوع رقم ، پایه، حاصلخیزی خاک و سیستم آبیاری متفاوت است.بنظر می رسد فاصله کاشت 5×5 متر بهترین فاصله برای ارقام پیوند شده بر روی پایه هلوی بذری یا پایه هلو بادام باشد. مقدمات قبل از کاشت. قبل از کاشت درختان بادام باید بادشکن موثری ایجاد شود. برای این کار می توان از ردیفهای درخت و یا کمر بند حفاظتی مصنوعی استفاده کرد. بادشکن مصنوعی هزینه زیادی دارند ولی از همان موقع احداث قابل استفاده است در حالیکه کاشت درخت به عنوان بادشکن از سال سوم که درختها بزرگ می شوند موثر خواهد بود از بین بادشکنهایی که برای بادام استفاده می شوند درختان سرو بهتر از بقیه هستند. تقویت خاک : قبل از کاشت درخت بادام 200 کیلو ازت و 200 کیلو گرم فسفر در هر هکتار به زمین داده می شود.
آبیاری :
آبیاری از مهمترین عملیات مرحله داشت درختان بادام است و موجب بهبود رشد و افزایش عملکرد می شود زیرا مقدار بارندگی در فصل تابستان در مناطق کشت بادام کافی نیست کیفیت آبیاری نیز اهمیت زیادی دارد آبی که حاوی مقدار زیادی نمک است بخصوص در خاکهای رسی کم عمق نباید برای آبیاری استفاده شود. درختان بادام نباید با روش آبیاری بارانی آبیاری شوند زیرا برگهای بادام نسبت به نمک خیلی حساس است. روشهای معمول آبیاری در درختان بادام، آبیاری سطحی و آبیاری قطره ای هستند از آبیاری قطره ای معمولاً در زمینهای ناهموار استفاده می شود.
هرس:
در باغ های قدیمی هرس از طریق قطع شاخه های خشک و پاجوش ها انجام می گیرد. در باغ های جدید که براساس اصول باغبانی کاشته شده اند دو نوع هرس انجام می شود:
1) هرس شکل: هرس شکل بادام معمولاً جامی است در رقم هایی که شاخه های آن تمایل به رشد افقی دارند درخت را پا بلند می گیرند و آن را از 120 سانتی متری قطع می کنند ولی در رقم هایی که شاخه ها رشد عمودی دارند مانند رقم «محب علی» طول تنه را 60 تا 100 سانتی متری می گیرند. در سال دوم بالا ترین جوانه روییده از پایین محل قطع را به عنوان جایگزین تنه اصلی انتخاب کرده و آن را بالاتر از بقیه شاخه ها هرس می کنند و بقیه شاخه ها را در چهار طرف این محور و کوتاه تر از شاخه جایگزین هرس می کنند را حدود 30 سانتی متر می گیرند.
در سال سوم شاخه های فرعی درجه یک را به طول30 سانتی متر نگه می دارند و بقیه شاخه ها را سربرداری می کنند. در سال چهارم اسکلت درخت تشکیل می شود و دیگر سربرداری انجام نمی گیرد زمان انجام هرس اسفندماه و در هنگام خواب درخت است.
2) هرس سالیانه: درخت بادام چندان نیاز به هرس سالیانه ندارد و در هر دو تا سه سال یکبار شاخه های خشک و نابجا و آفت زده قطع می شوند البته پاجوش ها هر ساله حذف شود.منبع: سایت باغ شیشه ای و سبزانه و حیات سبز
.
منبع: ساعدنیوز | https://saednews.com