گیاه استرنبرجیا (نگهداری + پرورش)

استرنبرجیا یا جام زرین یکی از گیاهانی است که پیاز دارند و در پاییز گل می دهند. نام های نرگس پاییزه، سوسن دشت، سرده، نرگس زمستانه و گل حسرت زرد پاییزه نیز نام های دیگر آن هستند. با اینکه تعداد گونه های آن کم است اما همین تعداد اندک بسیار گسترش یافته اند و از جنوب غربی اروپا تا جنوب غربی آسیا گسترده اند. استرنبرجیا گیاهی است که دارای گل هایی با رنگ زرد روشن است که بسیار به گل های زعفران شباهت دارند و گل ها در پاییز شکوفا می شوند و تا بهار باقی می مانند. گل ها اغلب به صورت منفرد هستند و حدود ۴ سانتی متر قطر دارند. هر پیاز دو تا سه گل ایجاد می کند. بیشتر گل های این گیاه رنگی زرد روشن دارند اما یگ گونه از این گیاه وجود دارد که گل هایی سفید دارد

جام زرین دارای هفت گونه در سراسر دنیا می باشد که سه گونه آن در ایران وجود دارد. انواع گونه های جام زرین به صورت خودرو در استان های شمالی و غربی کشور می روید. در بین جام زرین های بومی ایران، دوگونه آن پاییز گل و یک گونه آن بهار گل می باشد. انواع گونه های جام زرین به خاطر گل های جذاب زرد طلایی و گلدهی در فصل پاییز پتانسیل های زیادی به عنوان یک گیاه زینتی دارد.

انواع گونه های جام زرین بومی ایران :

جام زرین کوروش Sternbergia clusiana

این گونه با ارتفاع ۸ سانتی متر و گلهای بزرگ به رنگ زرد طلایی در فصل پاییز ظاهر میگردد. لوله گل در این گونه به طول ۴ تا ۷ سانتی متر و لبه های آزاد آن به طول ۴ تا ۶ سانتی متر و بعضی مواقع بلند تر میباشد. دارای حداقل شش برگ بوده که عرض آنها ۱۰ تا ۲۰ میلیمتر میباشد. کپسول بذر این گونه در بهار سال بعد ظاهر میشود. در این گونه گلدهی در غیاب برگها بوده و به اصطلاح Hysteranthus میباشد. این گونه اغلب در دامنه های خشک و سنگلاخی سلسله جبال زاگرس پراکنش داشته که طی مهر تا آبان ماه به گل مینشیند.

جام زرین پاییزه Sternbergia lutea

این گونه به دلیل دارا بودن گل هایی تا حدودی کوچکتر از گونه قبلی و به رنگ زرد خالص واقع بر روی یک ساقه گل که تا بالای سطح خاک رشد نموده از گونه قبلی متمایز هست. ارتفاع این گونه به تقریب ۱۰ سانتی متر میباشد. کپسول بذر این گونه همانند گونه قبل در فصل بهار سال بعد ظاهر می شود. برگها در اینگونه همراه با گل ظاهر گردیده که به اصطلاح Synanthus بوده ولی تا قبل از فصل بهار رشد خود را تکمیل مینمایند. جمعیت این گونه خیلی کم بوده و بیشتر در شمال شرقی ایران و استان های گرگان و مازندران یافت می شود. گلدهی جام زرین پاییزه از اوایل مهرماه به بعد میباشد.

جام زرین گلستانی Sternbergia fischeriana

برخلاف دو گونه قبل گل های این گونه در اواخر زمستان(اواخر بهمن و اوایل اسفندماه) ظاهر میگردد. پراکنش این گونه از گیلان تا گرگان میباشد.

جنس استرنبرجیا با حدود ۸ گونه، گیاهی چندساله سوخ دار است که در دامنه تپه های سنگی و دشتها، هز اروپا وترکیه تا آسیای مرکزی یافت می شود. گونه s. lutea در اسپانیا، افغانستان و ایران وجود دارد. گل های آن شبیه گل زعفران و اغلب به صورت منفرد، قیف یا جام مانند به قطر ۴ سانتی متر و به رنگ زرد درخشان بوده و روی ساقه های بدون برگ تشکیل می شوند. برگ ها همزمان بلافاصله بعد از گل ها ظاهر می شوند. برگ ها نوار مانند بوده و در پایین گیاه به صورت افراشته قرار می گیرند. گل آن بر خلاف گل زعفران که دارای ۳ پرچم است دارای ۶ پرچم به اندام زیر زمینی آن برخلاف زعفران که پداژه است، سوخ پوشش دار می باشد. تمام قسمت های گیاه سمی است.

شرایط پرورش گیاه استرنبرجیا :

به سرما مقاوم بوده ونیاز به آفتاب کامل دلرد. در خاک های قلیایی استقرار بهتری دارد. باید به گیاه اجازه داد تا هب صورت توده ای رشد کند و تا زمانی که گلدهی آن کاهش نیافته است، نباید تقسیم شود. در کشت گلدانی تا چند سال نباید گلدان تعویض شود، چون همانند بیشتر گیاهان تیره آماریلیس، در حالت گلدان پیچ شدن ریشه ها (ریشه گلدانی شدن) بهتر گل می دهند.

خاک مورد نیاز استرنبرجیا :

در مورد این گیاه شما می توانید زمان کمتری را صرف اصلاح خاک کرده و بیشتر وقت خود را صرف جنبه های دیگر باغ کنید البته این گفته به این منظور نیست که شما خاک محل کاشت را اصلا اصلاح نکنید. خاک باید به خوبی زهکشی شده باشد بنابراین ممکن است شما نیاز به این داشته باشید که خاک را با ماسه یا شن برای کمک به زهکشی مخلوط کنید و همچنین خاک باید غنی از هوموس بوده و باید مرطوب بوده اما خیس نباشد.

نور مناسب استرنبرجیا :

جام زرین را باید در منطقه ای نگهداری کنید که نور کامل آفتاب به آن برسد.

آبیاری استرنبرجیا :

در حالی که گیاه در حال رشد است از مقدار زیادی رطوبت لذت می برد اما در طول زمستان این گیاهان باید تا جایی که امکان دارد خشک باشند بنابراین اگر شما در منطقه ای زندگی می کنید که بارش های زمستانه زیاد است گیاه خود را در گلدان نگهداری کنید تا بتوانید آن را به راحتی جابه جا کنید. به آبیاری متوسط نیاز دارد. یادتان باشد که منظم آبیاری کنید و از آبیاری بیش از حد بپرهیزید.

کوددهی استرنبرجیا :

این گیاه به طور طبیعی در خاک های آهکی رشد می کند بنابراین بسیاری از باغبانان با اضافه کردن مقدار اندکی آهک به خاک محل کاشت به منظور شیرین کردن خاک اسیدی پروسه ی کاشت گیاه را تکمیل می کنند. می توانید برای محافظت از گیاه از یک مالچی که از شاخ و برگ گیاهان همیشه سبز باشد استفاده کنید.

کاشت در گلدان استرنبرجیا :

جام زرین برای کاشت در محیط های باز مناسب است و همچنین در گلدان هم میتواند نگهداری شود. در صورت بلعیدن تمام قسمت های این گیاه سمی می باشد. زمستان فصل خواب برای این گیاه می باشد. این گیاه پس از کاشت پیاز ها به صورت طبیعی گسترش پیدا می کند اما باید هر چند سال یکبار تعدادی پیاز به محل مورد نظر اضافه کرد. چیزی که باعث زیبایی هرچه بیشتر این گل ها می شود این است که آن ها زمانی شکوفا می شوند که فضای سبز و باغ ها خالی از هرگونه رنگ است.

تکثیر استرنبرجیا :

بعد از ۵ تا ۶ سال، در زمان خفتگی در اواخر تابستان، توده ها را از خاک خارج کرده و پاگیاه یا سوخ های اطراف سوخ اصلی را جدا نموده و آنها را در گلدان و در عمق ۵/۷ سانتی متری کشت ی کنند و دو سال بعد که گیاهان شروع به گل دادن کردند، به زمین منتقل می شوند. دانستن این که چه زمانی باید پیاز این گیاه را کاشت برای موفقیت کامل گیاه در رشد بسیار اهمیت دارد. پیاز های این گیاه به طور کلی باید در اواخر تابستان در منطقه ای آفتابی که دارای خاکی با شرایط ذکر شده است کاشته شود. در آب و هوای گرم پیاز ها باید در عمق ۲٫۵ سانتی متری قرار بگیرند ولی در مناطق سردسیر توصیه می شود که پیاز ها در حدود عمق ۱۰ تا ۱۲٫۵ سانتی متری قرار بگیرند.

اگرچه که این گیاه می تواند بذر تولید کند اما تکثیر بهتر آن از طریق تقسیم صورت میگیرد که می تواند تقسیم ریزوم، غده، پیاز و یا ساقه باشد با این حال در مواردی این گیاه زمانی به خوبی رشد میکند که به صورت توده ای باشد.

گلدهی:

گل ها در پاییز و پیش از برگ ها ظاهر می شوند.

نیازها:

به سرما مقاوم بوده ونیاز به آفتاب کامل دلرد. در خاک های قلیایی استقرار بهتری دارد. باید به گیاه اجازه داد تا هب صورت توده ای رشد کند و تا زمانی که گلدهی آن کاهش نیافته است، نباید تقسیم شود. در کشت گلدانی تا چند سال نباید گلدان تعویض شود، چون همانند بیشتر گیاهان تیره آماریلیس، در حالت گلدان پیچ شدن ریشه ها (ریشه گلدانی شدن) بهتر گل می دهند.

.