گیاه منداب (نگهداری + پرورش)

منداب ایرانی گیاهی از دسته سبزیجات است که با نام علمی Mill شناخته می شود. تاریخچه کشت این گیاه به دوران رم باستان برمی گردد، منداب ایرانی بومی مناطقی از ایران است. برگهای این گیاه مصرف خوراکی دارد و به عنوان یک گیاه دارویی شناخته می شود، رشد سریع و آسانی دارد به همین دلیل در ایران به عنوان علوفه نیز کاربرد دارد.

برگهای این گیاه بزرگ دندانه دار با بریدگی و شیارهای عمیق هستند. در بیشتر مناطق رشد می کند.

مشخصات گیاهی منداب ایرانی:

گیاهی یکساله است که نسبت به سرما مقاوم است. دارای کشت بهاره و پاییزه است. برگهای این گیاه به صورت پهن و نامنظم است، گلهای بزرگی به رنگ سفید مایل به زرد یا صورتی دارد. گیاهی از تیره شب بویان به شمار می رود که بیشترین شباهت را به برگهای تربچه و شلغم دارد.

در تهیه سالاد نیز از برگها این گیاه استفاده می شود. طعم به نسبت تندی دارد و در تهیه غذاهای سرد نیز استفاده می شود. ساقه این گیاه نیز علفی و به رنگ سبز است. ساقه به صورت مستقیم از ریشه منشعب می شود.

طرز کاشت بذر منداب ایرانی:

منداب ایرانی از طریق بذر تکثیر می شود. در کشت بذری ابتدا بستر مورد کشت را آماده کنید و سپس بذر این گیاه را در عمق مناسبی از خاک مورد کشت بکارید و روی آن را با لایه نازکی از خاک نرم بپوشانید، طوری که بذر در زیر خاک پنهان شود.

پس از کاشت بذر گیاه را آبیاری کنید و تا زمان جوانه زنی آن را مرطوب نگه دارید. پس از گذشت مدتی بذر گیاه جوانه می زند و شروع به رشد خود می کند. این گیاه رشد سریعی دارد طوری که پس از گذشت 30 تا 40 روز قابل برداشت و استفاده می شود. به دو صورت بهاره و پاییزه کشت می شود، کشت پاییزه این گیاه در اوایل مهر و آبان انجام می شود.

ارتفاع: ارتفاع این گیاه متغیر و بین 30 تا 60 سانتیمتر است.

فاصله کاشت بذر: فاصله کاشت بذر بین 7 تا 10 سانتیمتر است.

عمق کاشت بذر: عمق کاشت بذر 10 میلیمتر است.

خاک مناسب رشد: برای رشد به خاک شنی و ماسه ای نیاز دارد. خاک باید از زهکشی مناسبی برخوردار باشد.

دمای مورد نیاز: دمای مناسب برای رشد این گیاه بین 20 تا 30 درجه سانتی گراد است.

زمان گلدهی: گلدهی این گیاه دو تا سه ماه پس از کاشت بذر است.

مقدار آبدهی: به آبیاری کم تا متوسطی نیاز دارد.

نور لازم: برای رشد به آفتاب کامل نیاز دارد.

ویژگی های منداب یه عنوان کودسبز:

1- با دارا بودن ریشه گسترده وعمیق باعث ایجاد منافذ در خاک و اصلاح فیزیکی خاک میگردد.
2- به دلیل داشتن ریشه گسترده و عمیق، مواد غذایی را از اعماق خاک بالا میکشدوپس از بازگرداندن منداب به زمین (مصرف کودسبز) این مواد غذایی در دسترس گیاه بعدی قرار میگیرد.
3- سرعت رشد بالا
4- تولید شاخ و برگ زیاد (بیوماس بالا)
5- دارای شاخ و برگ علفی و غیرخشبی می باشد لذا سرعت تجزیه آن بالا میاشد و باعث افزایش مواد آلی خاک و در نتیجه افزایش نفوذپذیری خاک میگردد و ظرفیت نگهداری آب را در خاک بالا میبرد.
6- به دلیل داشتن ارقام پاییزه ومقاومت به سرما، این مزیت را دارد که در اواخر اسفند( مناطق گرم) و اواخر فروردین (مناق معتدل وسرد استان) وزودتر از سایر کشتهای کود سبز به خاک برگردانده شودوهمچنین در زمستان با حفظ پوشش بر خاک، به خوبی با فرسایش آبی وبادی مقابله میکند.
7- به دلیل پوشش گسترده بر سطح خاک علاوه بر کاهش فرسایش بادی وآبی از اتلاف آب به صورت تبخیرمی کاهد.

تکثیر و کشت گیاه

بذر های این گیاه در پشته های باریک با فاصله 15 تا 22 سانتی متر از هم و به صورت مستقیم در خاک کاشته می شوند. برای داشتن عملکرد خوب در هر متر مربع حدود 100 گیاه مناسب است، در در ایتالیا تراکم کشت حدود 300 گیاه در متر مربع کاشته می شود.

مقدار بذر مورد نیاز برای کاشت گیاه منداب یا اروگولا به روش ردیفی 20 کیلو گرم در هکتار و برای کشت دستپاش 50 تا 80 کیلو گرم در هکتار است. برای تولید بذر و در نهایت روغن فاصله بین گیاهان بیشتر و مقدار بذر در هکتار هم کمتر خواهد بود.

زمان کاشت گیاه اروگولا در مناطق نیمه گرمسیری در اواخر زمستان تا اوایل بهار، در طول فصل مرطوب با دمای ملایم و در

خاک حاصلخیز کاشته می شود. برای بهتر جوانه زدن بذرها باید روی آنها از یک لایه خاک سبک و غربال شده استفاده کرد.

نگهداری بذرهای کاشته شده

گیاه اروگولا نسبتا به شوری خاک مقاوم است، معمولا خاک های شور در لایه های بالایی خاکهای بایر یا بیابانی وجود دارند و بر جوانه زنی بذور و رشد گیاهچه تاثیر منفی دارد. برخی کشاورزان با اولین آبیاری باعث شسته شدن شوری از سطح خاک خواهند شد.

آبیاری های بعدی به خصوص در خاکهای شور باید به طور مرتب و با فواصل 3 تا 4 روز از هم انجام شوند. در زمان ابتدایی رشد این گیاه به آبیاری کمی نیاز دارد. به دلیل سرعت رشد بالایی که دارد زیاد به مبارزها علف های هرز نیاز ندارد.

برای داشتن عملکرد بهتر در زمان آماده سازی زمین از کودهای آلی به مقدار 25 تا 50 تن در هکتار نیاز دارد. همچنین به مقداری اوره حدود 100 کیلو گرم در هکتار 3 هفته بعد از کاشت نیاز دارد.

البته سایه و کود نیتروژن زیاد باعث ایجاد شدن برگهای خیلی شکننده می شود و طعم سبزی کم می شود. برای تولید بذر و روغن به میزان کمتری کودهای نیتروژنی نیاز دارد.

آفات:

سوسک منداب و لارو. بیماری قارچی و بیماری ویروسی در صورت عدم آبیاری درست این گیاه را تهدید میکنند.